ŞAM (SANA) – Dışişleri ve Gurbetçiler Bakanlığı, Şam’da bugün Suriye Dışişleri ve Gurbetçiler Bakanı Asaad Hasan El Şeybani, Ürdün Dışişleri Bakanı Eymen Safedi ile ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi Thomas Barrack arasında yapılan üçlü toplantıda kabul edilen “Süveyda Krizinin Çözümü ve Suriye Güneyinin İstikrarı Yol Haritası” hakkında bir bildiri yayımladı.
Bakanlık bildirisinde, toplantıda Süveyda’daki krizin çözüme kavuşturulması için Suriye toprak bütünlüğü esas alınarak bir yol haritası kabul edildiği; tüm Suriyelilerin kendi devletlerinde eşit haklara ve görevlerine sahip vatandaşlar olduğunun teyit edildiği belirtildi.
Aşağıda, üç ülkenin uygulanması için işbirliği yapmayı kabul ettiği “Süveyda Krizinin Çözümü ve Suriye Güneyinde İstikrar Yol Haritası”nın tam metni yer almaktadır:
Süveyda Krizinin Çözümü ve Suriye Güneyinin İstikrar Yol Haritası
– Suriye’nin istikrarı, güvenliği ve refahı bölgesel istikrar için temel bir dayanak teşkil etmektedir. Suriye Arap Cumhuriyeti, Ürdün Hâşimi Krallığı ve Amerika Birleşik Devletleri, Suriye halkının tamamı için barış ve istikrar içinde bir gelecek inşa edilmesine yardımcı olmak üzere gerçek bir ortaklık ve iş birliği ile birlikte çalışma taahhüdünde bulunmaktadır.
– Üç ülke, Suriye’nin güvenliğini, istikrarını, birlik ve egemenliğini koruyacak temeller üzerinde yeniden inşa çabalarını destekleyecektir; tüm Suriyelilerin beklentilerini karşılayacak ve haklarını koruyacak adımlar atılacaktır.
– Üç ülke, bölgesel ve uluslararası ortaklarla koordinasyon halinde olarak, Suriyeliler tarafından yönetilecek kapsayıcı bir siyasi süreci güçlendirecek; Suriye kurumlarının yeniden inşasını sağlayacak; tüm Suriyelilerin temsilini güvence altına alacak; Suriye toplumunun çoğulculuğunu kutlayacak ve hukuk önünde vatandaşlık temelli eşitliği garanti edecek bir model üzerinde çalışacaktır.
– Ürdün ve ABD, yeniden yapılandırma, kurum inşası, terör ve aşırıcılıkla mücadele, toplumsal anlaşmazlıkların çözümü ve ulusal uzlaşının sağlanması gibi bu sürecin karşılaştığı zorlukları aşmada Suriye hükümetine destek verecektir.
– Bu ortak taahhüt, Suriye, Ürdün ve ABD’nin Suriye’nin geleceğini inşa etme yönündeki yapıcı ve pratik yaklaşımı destekleme konusundaki ortak iradesini ifade etmektedir. Bu bağlamda Ürdün, 19 Temmuz 2025 ve 12 Ağustos 2025’te Amman’da toplantılar düzenlemiş; bu toplantılar, üç ülkenin birlikte Süveyda vilayetindeki krizi sona erdirme yönünde çalışma kararı aldığı zemini oluşturmuştur.
– Üç ülke, son dönemde vilayette yaşanan üzücü olayların, aşağıdaki ilkelere dayanan, kademeli ve kapsamlı bir metodolojinin benimsenmesini gerekli kıldığını kabul etmektedir:
– Süveyda vilayeti Suriye’nin özgün bir parçasıdır ve geleceği bu bütünlüğün dışında düşünülemez; vilayette yaşayan herkes diğer Suriyelilerle eşit hak ve yükümlülüklere sahiptir.
– Hükümet ile Süveyda halkı arasındaki güven boşluğunu gidermek, güvenin yeniden inşası için adımlarla başlayan, geçici çözümleri içeren ve vilayetin Suriye devletine tam entegrasyonunu sağlayacak yaklaşımlar gerektirir; bu yaklaşım, ulusal birliği pekiştirecektir.
– Ürdün ve ABD, Suriye hükümetinin Amman’daki iki müzakere turu sonrası attığı adımlar ile beyan ettiği taahhütleri önemsediklerini teyit etmekte; Dışişleri Bakanı Esad Hasan El Şeybani’nin Suriye bütünlüğünü garanti eden ve Süveyda sakinlerinin Suriyeli vatandaş olarak tüm haklarını güvence altına alan bir çözüm sağlama yönündeki kararlılığını memnuniyetle karşılamaktadır.
– Üç ülke, aşağıdaki acil adımların Suriye egemenliğine tam saygı çerçevesinde birlikte uygulanması konusunda anlaşmıştır:
– Suriye hükümeti, Süveyda vilayetinde yakın dönemde yaşanan üzücü olaylarla ilgili olarak Suriye Arap Cumhuriyeti hakkında Uluslararası Bağımsız Soruşturma Komisyonu’nu görevlendirmeyi ve tüm ihlalleri işleyenlerin Suriye yasalarına göre hesap vermesini sağlayacaktır.
– Suriye hükümeti, sivil halk ve mülklerine yönelik ihlaller veya kötü muamele iddialarıyla ilgili deliller bulunan herkes hakkında yasal işlemler başlatacaktır.
– Suriye hükümeti, Ürdün ve ABD desteğiyle Birleşmiş Milletler ajansları ve diğer uluslararası aktörlerle iş birliği içinde vilayete yeterli miktarda insani ve tıbbi yardım ulaştırılmasını sürdürecektir.
– Vilayetteki tüm temel hizmetlerin yeniden kurulması yönündeki hedef odaklı çabalar devam edecek; Ürdün ve ABD, uluslararası bağışçılardan gerekli finansmanı temin etme çalışmalarını destekleyecektir.
– Suriye hükümeti, vatandaşların ve ticaretin güvenli hareketini sağlamak üzere Süveyda‑Şam yolu boyunca İçişleri Bakanlığı’na bağlı nitelikli ve eğitimli birlikleri konuşlandıracak; Ürdün Krallığı ve ABD, bu konuda pratik engellerin aşılmasına yardım edecektir.
– Suriye hükümeti, vilayetin sınır idari alanlarından tüm silahlı partizanları çekerek, sınır idari alanlarında İçişleri Bakanlığı’na bağlı, disiplinli polis güçlerini sevk edecek; olayların yaşandığı köylerde yaşayan halkın kendi köylerine dönmesini sağlamak için gerekli tüm tedbirleri alacaktır.
– Üç ülke, Kızılhaç Uluslararası Komitesi’nin tahliye edilen ya da kaçırılan tüm kişilerin serbest bırakılması ile değişim işlemlerinin hızlandırılması çabalarını destekleyecektir.
– Suriye hükümeti, zarar gören köy ve mülklerin yeniden inşasına dair planlarını açıklayacak; Ürdün ve ABD, gerekli desteğin toplanması çabalarını destekleyecektir.
– Suriye hükümeti, tüm Suriyeliler arasında birlik, çoğulculuk, eşitlik ve hukukun üstünlüğünü kutlayan ulusal bir anlatıyı güçlendirme yönünde çaba gösterecek; nefret söylemi, bölücülük, şiddet, mezhepçilik ve etnik ayrımcılık gibi unsurları içeren söylemlerle mücadeleyi hızlandıracaktır; gerekirse bu tür söylemi cezalandıran yasaların kabul edilmesi yönünde adımlar atılacaktır. Ürdün ve ABD, bu yasaların çıkarılması için gerekli hukuki desteği sağlayacaktır.
– Ürdün, Süveyda vilayetindeki yerel topluluklardan (Dürziler, Hristiyanlar, Sünniler) bir heyeti ve vilayetteki bedevi aşiret temsilcilerinden oluşan bir başka heyeti, uzlaşının sağlanması için toplantılar düzenlemek üzere Suriye ile koordinasyon içinde davet edecektir.
– Ürdün ve ABD, Suriye hükümeti ile Süveyda topluluklarıyla birlikte, vilayetin geçici dönemde idari ve güvenlik düzenlemelerine ilişkin kısa ve orta vadeli bir modeli kabul edecek; bu çabalar, Süveyda vilayetinin Suriye’nin ayrılmaz bir parçası olduğu gerçeği üzerine inşa edilecektir; ulusal uzlaşının gerçekleştirilmesi hedeflenecek; bu kapsamda güven inşa edici tedbirler ve mevcut zorlukları ele alan pratik adımlar atılacaktır; Amman’da yapılan görüşmelerin sonuçları doğrultusunda ilerlenmesi beklenmektedir.
-Bu düzenlemeler aşağıdakileri kapsayacaktır:
– Vilayetin tüm topluluklarını içine alan yerel bir polis gücü kurulacak; bu güç, İçişleri Bakanlığı tarafından Süveyda’dan atanacak bir liderin komutası altında olacak; bu gücün bileşimi ve teşkili müzakerelere tabi olacaktır.
– Vilayetin sivil idari kurumları, yerel toplum ve devlet kurumları arasında iş birliğiyle etkinleştirilecektir.
– Yerel toplumla koordineli şekilde, Süveyda’da toplumun tüm bileşenlerini temsil eden bir vilayet meclisi kurulacak; bu meclis hükümet ile halk arasında etkileşimi sağlayacak ve ulusal uzlaşının gerçekleştirilmesine yönelik çabaları yönetecektir.
– Tüm tutuklular ve kaçırılanlar serbest bırakılacak; kayıp kişiler tespit edilip sayımları yapılacaktır.
– Yardım akışının vilayete ulaştırılması, hükümetle iş birliği içinde yönetilecektir.
– Süveyda vilayetinde dış müdahale sona erecek; vilayetin Suriye’nin ayrılmaz bir parçası olduğu hususu vurgulanacaktır.
– Olayların yaşandığı alanlardaki delillerin (cesetler, tanık ifadeleri, güvenlik kameraları vb.) erişilebilirliği sağlanacaktır.
– Soruşturmayla ilişkili olarak delillerin toplanması ve ihlal iddialarından sorumlu olanların hukuki yönden sorumluluğa tabi tutulması için Suriye hükümeti ve Uluslararası Bağımsız Soruşturma Komisyonu ile iş birliği yapılacaktır.
– Hükümet ile halk arasında uzlaşıyı sağlayacak bir yol haritası üzerinde mutabakat sağlanacaktır.
– ABD, Suriye hükümetiyle istişare ederek, Suriye güneyine ilişkin olarak İsrail ile meşru güvenlik kaygılarını ele alan güvenlik düzenlemeleri üzerinde anlaşmalar yapacaktır; bu çabaları Ürdün de destekleyecektir; bu, Suriye’nin egemenliği ve toprak bütünlüğü korunmak suretiyle olacaktır.
– Suriye, Ürdün ve ABD, bu yol haritasının uygulanmasını izlemek üzere, Suriye egemenliğine tam saygı gösteren bir çalışma mekanizması oluşturacaktır.
Dışişleri ve Gurbetçiler Bakanı Asaad Hasan El Şeybani, bugün Ürdün Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri ve Gurbetçşler Bakanı Eymen Safadi ve ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi Thomas Barrack’ı kabul etti, bu toplantı, 12 Ağustos ve 19 Temmuz 2025’te Amman’da yapılan müzakerelerin devamıdır; Süveyda’da ateşkesi kalıcı hale getirme ve oradaki krizi çözme konuları ele alınmıştır.
