ŞAM (SANA) – 2025 yılı, uzun yıllar süren yıkımın ardından Suriye’nin ekonomik toparlanma, üretimi canlandırma ve temel hizmetleri yeniden ayağa kaldırma yönünde somut ilerlemeler kaydettiği bir dönem olarak öne çıktı.
Enerji, tarım, sanayi, sağlık ve eğitim alanlarında hayata geçirilen projeler, ülkenin yeniden inşa sürecinin kurumsal ve sürdürülebilir bir zeminde ilerlediğini gösterdi.
Enerji ve Doğal Kaynaklarda Üretime Dönüş
Enerji sektöründe, Suriye Petrol Şirketi tarafından Şam Kırsalı’ndaki El-Tevani bölgesinde ülkenin ilk yerli doğalgaz arama kuyusunun sondaj çalışmaları tamamlandı.
Hums kırsalında faaliyete geçen yeni fosfat işletme tesisi ise, sanayiye girdi sağlayan doğal kaynak üretimini artırarak enerji ve üretim zincirine önemli katkı sundu.
Bu adımlar, Suriye’nin dışa bağımlılığı azaltma ve üretim temelli bir ekonomi inşa etme hedefinin göstergesi olarak değerlendiriliyor.
Tarım ve Gıda Güvenliğinde İyileşme
Tarım alanında, buğday üretimi ve işlenmesine yönelik tesisler yeniden faaliyete geçirildi, stratejik öneme sahip tahıl silolarının kapasitesi artırıldı.
Hama, Halep ve Lazkiye’deki sanayi bölgelerinde üretim hareketliliği sürerken, bu gelişmeler gıda güvenliğinin güçlendirilmesi ve yerel üretimin desteklenmesi açısından kritik kazanımlar olarak öne çıktı.
Sanayi ve Ticarette Canlanma
2025 yılı boyunca Suriye’de 18 binden fazla yeni şirket kuruldu. Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler, ekonomik canlılığın yeniden oluşmasına katkı sağladı.
Başta komşu ülkeler olmak üzere, dış ticarette ise dikkat çekici artışlar yaşandı. Türkiye’nin Suriye’ye ihracatı 3 milyar doları aşarak sanayi ve gıda sektörlerinde yeni iş alanları oluşturdu.
Ürdün ile ticaret hacmi yüzde 300 oranında artarak bölgesel ekonomik iş birliğinin güçlendiğini ortaya koydu.
Sağlık Hizmetlerinde Sahaya Yansıyan İyileşmeler
Sağlık alanında ulusal sağlık stratejisi güncellendi; koruyucu sağlık hizmetleri ve temel tedavi altyapısı güçlendirildi.
“Şifa 3” kampanyası ve mobil klinikler aracılığıyla sağlık hizmetleri daha geniş nüfus kesimlerine ulaştırıldı. Aşı programları ve sağlık tesislerinde yapılan iyileştirmeler, halk sağlığı üzerinde doğrudan etki yarattı.
Ayrıca, İdlib Üniversitesi Hastanesi’nde girişimsel radyoloji ve göz hastalıkları gibi uzmanlık bölümlerinin açılmasıyla, uzun süre ihmal edilen bölgelerde nitelikli sağlık hizmetlerine erişim sağlandı.
Eğitimde Uluslararası Açılım
Eğitim sektöründe de yeniden yapılanma adımları dikkat çekti. Onarımları tamamlanan 15 okul yeniden eğitime açıldı.
Üniversitelerin Uluslararası Frankofoni Üniversiteler Ağı (AUF) üyeliğinin 15 yıl aradan sonra yeniden aktif hale gelmesi ise, Suriye yükseköğretiminin uluslararası akademik iş birliğine dönüşünün sembolik ve pratik bir göstergesi olarak değerlendirildi.
Geleceğe Dair Çerçeve
Bu gelişmeler, Suriye’nin yalnızca kriz yönetiminden çıkmakla kalmayıp, üretim, hizmet ve kurumsal kapasiteyi esas alan yeni bir kalkınma sürecine yöneldiğini ortaya koyuyor.
Enerji, tarım, sanayi, sağlık ve eğitimde atılan adımlar; geçmişte ülkeyi yıkıma sürükleyen yönetim anlayışının aksine, bugün kurumlar üzerinden ilerleyen bir yeniden inşa yaklaşımının benimsendiğini gösteriyor.
2025’te elde edilen kazanımlar, yarının Suriye’sinin daha istikrarlı, üretken ve kendi ayakları üzerinde duran bir yapıya kavuşması için atılmış temel adımlar olarak görülüyor.
Suriye’de enerji, tarım, sanayi, sağlık ve eğitim gibi temel sektörlerde yaşanan derin gerileme, uzun yıllar süren çatışmaların ve devrik yönetimin benimsediği güvenlik ağırlıklı politikaların bir sonucu olarak ortaya çıktı. Bu süreçte ülkenin altyapısı büyük ölçüde tahrip olurken, üretim kapasitesi zayıfladı ve kamu hizmetleri ciddi biçimde aksadı. 2011’den itibaren derinleşen kriz, devlet kurumlarının işlevselliğini büyük ölçüde yitirmesine yol açtı. Nihayetinde, devrik Beşşar Esed yönetiminin çökmesi ve Esed’in 8 Aralık 2025’te Rusya’ya kaçmasıyla birlikte, Suriye ağır bir miras devralarak yeni bir inşa ve toparlanma sürecine girdi.
Talar Kazanjian
