ŞAM (SANA) – İki ekonomi uzmanı, Suriye lirasından iki sıfırın silinmesi sürecinin, ulusal para birimine duyulan güveni artırabileceğini ve mali–muhasebe işlemlerini kolaylaştırabileceğini, ancak bu adımın kapsamlı bir ekonomik ve parasal reformla desteklenmediği sürece kalıcı bir etki yaratmayacağını vurguladı.
Koşci: Güveni destekleyen ve hesaplamaları kolaylaştıran bir adım
Ekonomi ve bankacılık uzmanı İbrahim Koşci, sıfırların silinmesinin vatandaşların ulusal paraya olan güvenini psikolojik olarak güçlendireceğini, özellikle de bunun planlı ekonomik ve medya reformlarıyla desteklenmesi halinde, Türkiye ve Brezilya örneklerinde olduğu gibi olumlu sonuçlar doğuracağını ifade etti.
Koşci, SANA’ya yaptığı açıklamada, “Ulusal para biriminden sıfırların silinmesi, paranın gerçek değerini değiştirmez. On bin liranın yüz yeni liraya dönüşmesi, paranın alım gücünü etkilemez; fakat hesaplamaları basitleştirir, faturalama ve fiyatlandırmada hata riskini azaltır” dedi.
Koçci’ye göre yeni para biriminin bankacılık sistemi üzerinden tedavüle sokulması, kaosu engeller, kara para aklama risklerini azaltır, nakit darlığını hafifletir. Küçük kupürlerin devreye alınması ise para yapısında dengeyi yeniden sağlar ve mal ve hizmetlerde daha hassas fiyatlandırma imkânı sunar.
Brezilya deneyiminin, sürecin kademeli ve düzenli yürütülmesinin finansal güveni artırdığını gösterdiğini, Zimbabve örneğinin ise plansızlığın tehlikelerine işaret ettiğini aktaran Koşci, sıfır silme adımının tek başına enflasyonu ortadan kaldırmadığını, fakat para politikası araçlarının daha etkin kullanılmasına zemin hazırladığını vurguladı.
Meşaal: Ulusal paraya güven, başarının temelidir
Şam Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye ve Para Ekonomisi öğretim üyesi Yasir Meşaal ise, Suriye lirasından iki sıfırın silinmesi kararının bazılarına cesur ve uzun süredir beklenen bir adım gibi görünebileceğini, bazılarına göre ise sadece “kozmetik” bir çözüm olduğunu söyledi.
Meşaal, sıfır silmenin psikolojik rahatlama sağlayabileceğini, vatandaşların milyonlarla değil yüzlerle ödeme yapmasının kolaylık getireceğini, ayrıca bankalarda ve şirketlerde muhasebe işlemlerinin daha basit hale geleceğini ifade etti. Bununla birlikte, başarılı örneklerin (Türkiye 2005’te altı sıfır silmişti) yalnızca para reformuna değil, aynı zamanda geniş kapsamlı ekonomik reformlara, mali disipline ve güçlü büyümeye dayandığını vurguladı.
Meşaal, “Sıfır silme tek başına bir mucize çözüm değildir. Ulusal para birimine güven sağlanmadığı sürece, vatandaş tasarruf ve harcama için dolara veya başka alternatiflere yönelir” dedi.
Suriye ekonomisinin hızlanan enflasyon, üretim zayıflığı, hammadde yetersizliği ve bankacılık sektörüne olan güven kaybı gibi büyük zorluklarla karşı karşıya olduğunu belirten Meşaal, para reformunun ancak kapsamlı bir ekonomik program içinde başarılı olabileceğini kaydetti.
Bu kapsamda; para politikasının güçlendirilmesi, para arzının kontrolü, emisyonun reel üretimle bağlantılı hale getirilmesi, sanayi ve tarımın yeniden büyümenin motoru olarak devreye alınması, mali açıkların azaltılması, vergi gelirlerinin artırılması ve israfın önlenmesi gerektiğini vurguladı.
Meşaal ayrıca, bankacılık sistemine güvenin yeniden tesis edilmesinin, mevduatların korunmasının, şeffaf politikaların benimsenmesinin, özel sektör ve yabancı yatırımlar için güvenli bir ortam oluşturulmasının zorunlu olduğunu kaydetti.
Sonuç olarak, iki uzman da Suriye lirasından iki sıfırın silinmesinin psikolojik ve muhasebesel sınırlı faydalar sağlayabileceğini, ancak kalıcı başarı için yapısal reformlarla desteklenmesi gerektiğini belirtti. Para biriminin geleceğini belirleyecek olan şey, üzerinde yazılı sıfırların sayısı değil; ekonominin üretim gücü, enflasyonun kontrolü ve devletin piyasayla güven temelli ilişkiler kurma kapasitesidir.
